डॉ. अवुल पाकीर जैनुल्लाब्दीन अब्दुल कलाम, ज्यांना ए. पी. जे. अब्दुल कलाम म्हणून ओळखले जाते, हे भारताचे अकरावे राष्ट्रपती होते. त्यांनी 2002 ते 2007 या काळात या पदावर काम केले आणि भारतातील विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि संरक्षण क्षेत्रातील अपार योगदानामुळे त्यांना “मिसाईल मॅन” म्हणून ओळखले गेले. ते अविवाहित असणारे पहिले भारतीय राष्ट्रपती होते आणि शास्त्रज्ञ म्हणून राजकारणात आले.

जन्म आणि प्रारंभिक जीवन

डॉ. कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी रामेश्वरमच्या धनुष्कोडी गावात, तामिळनाडू येथे झाला. त्यांच्या कुटुंबातील मच्छीमार वडील जैनुलाब्दीन यांच्याकडे सामान्य उत्पन्नाचे साधन होते. कलाम यांच्या शालेय जीवनात त्यांना आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागले, परंतु त्यांच्या आई-वडिलांच्या शिकवणीमुळे त्यांची संघर्षातून शिकण्याची जिद्द वाढली.

शिक्षण आणि शास्त्रज्ञ जीवन

कलाम यांचे प्रारंभिक शिक्षण रामेश्वरममध्ये झाले. त्यांनी मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) मधून एरोनॉटिकल इंजिनिअरिंगचे शिक्षण घेतले. लहानपणी ते फायटर पायलट बनण्याचे स्वप्न पाहत होते, परंतु नंतर ते भारतीय संरक्षण क्षेत्रात लागून संशोधनाकडे वळले.

1958 मध्ये त्यांनी वरिष्ठ शास्त्रज्ञ म्हणून डीआरडीओमध्ये काम करण्यास सुरुवात केली. इस्रोमध्ये काम करताना त्यांनी 1980 मध्ये SLV-3 या रॉकेटच्या माध्यमातून “रोहिणी” उपग्रह यशस्वीरित्या अंतराळात पाठवला. त्यांचे कार्य पुढे जाऊन भारताला स्वावलंबी बनवण्यात महत्त्वाचे ठरले.

राष्ट्रपती जीवन आणि योगदान

2002 साली, भारतीय जनता पार्टीने त्यांना राष्ट्रपतीपदासाठी उमेदवार म्हणून उभे केले. 18 जुलै 2002 रोजी त्यांनी भारताचे राष्ट्रपती म्हणून शपथ घेतली. त्यांची साधी जीवनशैली आणि शास्त्रीय दृष्टिकोनामुळे ते सर्वांना आवडले.

पुस्तके आणि साहित्यिक योगदान

डॉ. कलाम यांनी अनेक प्रेरणादायी पुस्तके लिहिली, जसे की “अग्निपंख” (Wings of Fire), “इंडिया 2020”, “टर्निंग पॉइंट्स” आणि “इग्नायटेड माइंड्स”. त्यांच्या लेखनातून त्यांनी तरुण पिढीला स्वप्नं बघण्याची आणि त्यांना पूर्ण करण्याची प्रेरणा दिली.

निधन

27 जुलै 2015 रोजी शिलाँग येथे विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करत असताना त्यांची प्रकृती बिघडली आणि त्यांचं निधन झालं. त्यांच्या निधनानंतर भारतात सात दिवसांचा राष्ट्रीय दुखवटा जाहीर करण्यात आला. 30 जुलै 2015 रोजी रामेश्वरम येथे त्यांच्यावर अंत्यसंस्कार करण्यात आले.

डॉ. कलाम यांचे जीवन हे संघर्ष, समर्पण आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोनाचे प्रतीक होते. त्यांनी आपल्या कार्यकाळात देशाला स्वावलंबी आणि सामर्थ्यवान बनवले. आजही त्यांचे विचार आणि लेखन आपल्याला मार्गदर्शन करतात.