Sanchar Saathi App: (संचार  साथी अँप) खरे काय आणि गैरसमज काय? (Fact Check + Technical Analysis)

१) प्रियंका गांधींचा Priyanka Gandhi आरोप–“फोनवर नजर ठेवली जात आहे” Phone Tracking

काँग्रेस नेत्या प्रियंका गांधी वाड्रा यांनी अलीकडेच असा आरोप केला की त्यांच्या मोबाईलवरील संचार ॲप मार्फत हेरगिरी केली जात असल्याची शक्यता आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार—

काही अनोळखी OTP संदेश

 कॉल दरम्यान “बीप” आवाज

मेसेजेस अचानक ऑटो-फॉरवर्ड होणे

यांमुळे फोन ट्रॅकिंगचा संशय निर्माण झाला आहे.

२) ‘संचार’ साथी ॲप Sanchar Saathi App म्हणजे काय? सरकार काय म्हणते?

दूरसंचार मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, “संचार” हे ॲप खालील उद्देशांसाठी तयार केले आहे:

फसवणूक, बनावट कॉल्स, सिम क्लोनिंग रोखणे

* वापरकर्त्यांची KYC पडताळणी

* सिम कार्डशी जोडलेली माहिती तपासणे

* स्पॅम आणि फसवे OTP शोधणे

सरकारचे म्हणणे:
“हे ॲप नागरिकांच्या सुरक्षेसाठी आहे. यात कोणत्याही वैयक्तिक हेरगिरीचा हेतू नाही.”

—

३) वाद कशामुळे निर्माण झाला? – हेरगिरीच्या परवानग्या

सायबर सुरक्षा तज्ज्ञांच्या मते, संचार सारख्या ॲपमध्ये साधारणपणे खालील परवानग्या अपेक्षित असतात:

■ ॲपला दिल्या जाणाऱ्या परवानग्या

* SMS Read/Receive (OTP वाचू शकतो)

* Microphone Access (कॉल, वातावरणातील आवाज ऐकू शकतो)

* Camera Access

* Location Tracking

* Storage Access (फाईल्स स्कॅन)

जर या परवानग्या अनिवार्य केल्या गेल्या तर, हेरगिरीसारख्या शंका अधिक वाढणे स्वाभाविक आहे.

—

४) हे OTP वाचू शकते का? – तांत्रिक तपास

होय, SMS/OTP वाचनाची परवानगी दिली तर ॲप कोणतेही OTP ऑटो-रीड करू शकते.
हे प्रामुख्याने:

* KYC पडताळणी

* Spam detection

* Fraud alerts

या उद्देशांसाठी वापरले जाऊ शकते.
पण हीच परवानगी गैरवापर झाल्यास नजर ठेवण्याचे साधन बनू शकते.

५) कॉल ऐकू शकतो का?

स्वतः ॲपला microphone access दिल्यास ते:

*  पार्श्वभूमीतील आवाज

* कॉलमधील ध्वनी

*  व्हॉइस सॅम्पल

रेकॉर्ड करू शकते.

भारतात ही कृती कायदेशीरदृष्ट्या परवानगीसहच केली जाऊ शकते (उदा. राष्ट्रीय सुरक्षा संबंधित प्रकरणे).
परंतु अनिवार्य ॲपमध्ये ही परवानगी देणे हा मुद्दा राजकीय विरोधकांनी उचलला.

६) हेरगिरीचा संशय कितपत खरा? – Fact Check

शक्य आहे (Technically possible)

*  OTP वाचणे,

* लोकेशन ट्रॅक करणे,

* माईक अॅक्सेस घेणे

हे सर्व तांत्रिकदृष्ट्या शक्य आहे.

पण आरोप सिद्ध झालेले नाहीत

* प्रियंका गांधींचे आरोप अजून अधिकृत चौकशीत सिद्ध झालेले नाहीत.

* सरकारने हेरगिरीच्या आरोपांना ठाम नकार दिला आहे.

* संचार ॲपचे अंतिम अधिकृत स्वरूप अद्याप पूर्णपणे प्रकाशित झालेले नाही.

७) तज्ज्ञांचे मत – जोखीम कुठे आहे?

सायबर सुरक्षा तज्ज्ञांच्या मतानुसार:

* “अनिवार्य ॲप + संवेदनशील परवानग्या = गोपनीयतेचा धोका”

* “भारतामध्ये डेटा संरक्षण कायदा अजूनही अपुरा आहे.”

* “राजकीय व्यक्तींसाठी हेरगिरीच्या शक्यता नाकारता येत नाहीत.”

८) राजकीय प्रतिक्रिया

* काँग्रेस: “नागरिकांचे स्वातंत्र्य धोक्यात.”

* सरकार: “हे सुरक्षा उपाय आहेत, हेरगिरी नाही.”

* सायबर संघटना: “ॲपची पारदर्शकता आणि ओपन-स्रोत तपासणी आवश्यक.”

निष्कर्ष (Conclusion)

प्रियंका गांधींच्या हेरगिरीच्या आरोपांमुळे संचार ॲप  Sanchar Saathi App वरील वाद तीव्र झाला आहे.
तांत्रिकदृष्ट्या ॲप OTP वाचू शकते, कॉल ऐकू शकते, लोकेशन ट्रॅक करू शकते—हे खरे.
पण सध्या या क्षमतांचा राजकीय हेरगिरीसाठी वापर झाला आहे असे कोणतेही ठोस पुरावे उपलब्ध नाहीत.

सरकारचे उद्दिष्ट सुरक्षा वाढवणे असले तरी,
गोपनीयतेवर परिणाम होऊ शकतो याबद्दल नागरिकांची चिंता रास आहे.

 जागृत महाराष्ट्र न्यूज Government Sanchar Saathi App Policy